Đây là series học tiếng Nhật qua những câu thành ngữ tục ngữ của Nhật Bản. Với cách tiếp cận này, các bạn không chỉ có thêm từ vựng mới mà còn đến gần hơn với tư duy quan điểm sống của người Nhật.

Những câu tục ngữ và thành ngữ của Nhật Bản là tinh hoa của trí tuệ cổ xưa được lưu giữ và truyền lại cho con cháu ngàn đời sau. Có rất nhiều câu châm ngôn có thể chúng ta đã từng nghe qua, đã từng biết đến và hiểu được chúng, nhưng điều mà chúng ta không biết chính là chúng có nguồn gốc từ Nhật Bản! Những câu tục ngữ Nhật Bản này được gọi là ことわざ (kotowaza). 

Vài nét tổng quan về tục ngữ Nhật Bản

Có rất nhiều câu nói cổ của Nhật Bản thấm nhuần lịch sử, văn hóa và tinh hoa trí tuệ vốn có của đất nước.

Một câu tục ngữ của Nhật Bản có những dạng sau:

- Một câu nói ngắn gọn 言い習わし (iinarawashi)

- Một cụm thành ngữ 四字熟語 (yojijukugo)

- Một thành ngữ bốn ký tự 慣用句 (kanyouku)

Châm ngôn Nhật Bản về cuộc sống

井の中の蛙大海を知らず

i no naka no kawazu taikai wo shirazu

Bản dịch tiếng Anh: A frog in a well knows nothing of the sea

Bản dịch tiếng Việt: Ếch ngồi đáy giếng

Câu nói nổi tiếng của Nhật Bản này có nghĩa là một ai đó chỉ ngắm nhìn thế giới qua góc nhìn hạn chế của họ, và từ đó nhanh chóng phán đoán và suy nghĩ rằng bản thân mình rất tài giỏi.

Câu thành ngữ này dùng để phê phán những người vốn hiểu biết thì hạn hẹp mà lúc nào cũng xưng ta đây tài giỏi, hiểu biết nhiều thứ, tự cao, huênh hoang và hay khoác lác, đồng thời khuyên nhủ mọi người phải cố gắng học hỏi mở rộng tầm nhìn của bản thân, tầm hiểu biết của mình và không nên kiêu ngạo tự cao và quá chủ quan.

 

水に流す

mizu ni nagasu

Bản dịch tiếng Anh: "Water under the bridge."

Bản dịch tiếng Việt: Như nước trôi qua cầu, đã là dĩ vãng, cái gì đã qua thì cho qua.

Câu tục ngữ Nhật Bản này giống như thành ngữ tiếng Anh “nước dưới cây cầu”. Nó có nghĩa là một chuyện gì không tốt đã trôi qua, không nên lo nghĩ hay nhắc lại nữa. Hãy tha thứ và quên đi, và để mọi thứ trôi qua.

 

口は災いの元

kuchi wa wazawai no moto

Bản dịch tiếng Anh:  A closed mouth catches no flies

Bản dịch tiếng Việt:  Hoạ từ miệng mà ra.

Trong câu này, người Nhật muốn nhắc nhở chúng ta mọi tai vạ đều từ hành vi, lời nói, cách ứng xử của mình mà sinh ra. Cần phải chú ý, cẩn thận, trong mọi hành vi, tiếng nói.

 

自業自得 

jigou jitoku

Bản dịch tiếng Anh: You reap what you sow

Bản dịch tiếng Việt: Gieo nhân nào, gặt quả nấy

Tùy thuộc vào cách cụm từ này được sử dụng, nó có thể có nghĩa tích cực hơn như "bạn nhận được những gì bạn cho", "làm việc chăm chỉ sẽ được đền đáp." hoặc nó được sử dụng theo hướng tiêu cực, với ý nghĩa là "what goes around comes around" trong tiếng Anh hoặc “Ác giả ác báo” trong tiếng Việt.

 

知らぬが仏

Shiranu ga hotoke

Bản dịch tiếng Anh: Ignorance is a bliss.

Bản dịch tiếng Việt: Ngu si hưởng thái bình.

Theo nghĩa gốc, câu nói này có ý nghĩa là “Không biết là Phật”(thành ngữ tiếng Việt tương đương: Không biết nên bình thản) ý nói nếu biết thì sẽ tức giận hoặc sẽ phiền não, còn nếu không biết thì có thể bình thản. Ngoài ra, câu nói cũng là lời giễu cợt chỉ người đó không biết, vẫn cứ tỉnh bơ.

 

出る杭は打たれる

Derukui wa utareru

Bản dịch tiếng Anh: The nail that sticks up gets hammered down.

Bản dịch tiếng Việt: Trâu buộc ghét trâu ăn

Xã hội Nhật Bản là một quốc gia theo chủ nghĩa tập thể, có nghĩa là mọi người được mong đợi làm việc cùng nhau vì lợi ích lớn hơn của tất cả mọi người. Làm những điều giống nhau, đi thành hàng, làm cùng một cách, hành động giống nhau. Mặc dù đó là một điều tốt, nhưng điều này cũng có nghĩa là họ không thích sự thay đổi hoặc không dễ dàng chấp nhận các ý kiến trái chiều đi ngược lại với số đông. Người nổi bật sẽ bị xa lánh, ghét bỏ. Câu nói này có nghĩa là "Người có năng lực thường hay bị ganh ghét, người nổi bật quá hay bị nói ra nói vào”

 

花より男子

Hana yori dango

Bản dịch tiếng Anh: Beauty is useless if you’re going hungry. 

Handsome is as handsome does. 

Bản dịch tiếng Việt: Có thực mới vực được đạo.

Tốt gỗ hơn tốt nước sơn.

Câu nói này đề cập đến thái độ, cách suy nghĩ thực tế đối với cuộc sống. Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường chọn những thứ có giá trị thực tế hơn là những thứ chỉ để làm đẹp hoặc chỉ có giá trị tinh thần. Nội dung quan trọng hơn hình thức, cái bên trong quan trọng hơn vẻ bên ngoài.

 

案ずるより産むが易し

Anzuru yori umu ga yasushi

Bản dịch tiếng Anh: Giving birth is easier than worrying about it

Bản dịch tiếng Việt: Mọi việc khi làm thử mới thấy đơn giản hơn mình nghĩ

Về cơ bản, câu châm ngôn này có nghĩa là "đừng lo lắng về điều đó." Đừng để nổi sợ lấn át, mọi việc khi bắt tay vào làm mới thấy đơn giản hơn mình nghĩ. 

 

花鳥風月

Kachou fuugetsu

Bản dịch tiếng Anh: “Flower, Bird, Wind, Moon”

Bản dịch tiếng Việt: Hoa điểu phong nguyệt

Đây là một câu ca dao thực sự thú vị. Mỗi chữ kanji đại diện cho một khía cạnh đẹp của thiên nhiên:

花: “Hoa”

鳥: “Chim”

風: “Gió”

月: “Mặt trăng”

Nhưng chung quy lại, nó đại diện cho vẻ đẹp của mọi thứ xung quanh chúng ta. 

Trải nghiệm những nét đẹp của thiên nhiên có thể giúp bản thân thư thái và khám phá ra chính mình. 

 

二 兎 を 追 う 者 は 一 兎 を も 得 ず。 

二兎を追う者は一兎をも得ず

nito wo oumono wa itto wo mo ezu

Bản dịch tiếng Anh:  If you chase two rabbits, you will not catch either one

Bản dịch tiếng Việt: Bạn không thể thành công nếu làm hai việc cùng lúc.

Triết lý của câu thành ngữ này rất đơn giản nhưng cũng rất sâu sắc. Khi sự tập trung của bạn bị phân chia, bạn cũng sẽ không thành công. Người tham lam rốt cuộc chẳng có được gì.

 

見ぬが花

minu ga hana

Bản dịch tiếng Anh: Reality can't compete with imagination.

Bản dịch tiếng Việt: Thực tế không bao giờ tốt như tưởng tượng của bạn.

Bạn có thể hình dung ra bông hoa sẽ đẹp như thế nào khi nó nở… Nhưng thường thì trí tưởng tượng của bạn xây dựng nên vẻ đẹp của loài hoa này và thực tế không so sánh được.

 

猫に小判

neko ni koban

Bản dịch tiếng Anh: Cast one's pearls before swine.

Bản dịch tiếng Việt: Đàn gảy tai trâu

Câu nói này ám chỉ việc trao một thứ gì đó đắt tiền cho một người không biết giá trị thực sự của nó giống như là việc cho mèo đồng tiền vàng. Không hiểu được giá trị của món đồ đương nhiên người nhận sẽ không giữ gìn và sử dụng nó đúng với giá trị thực sự nó mang lại. Thật lãng phí món đồ đó cũng như lãng phí công sức và tấm lòng của người tặng.

Trên đây là một số câu thành ngữ tục ngữ về chủ đề cuộc sống mà Phuong Nam Education đã chọn lọc và gửi đến bạn, hi vọng giúp bạn một phần trong hành trình chinh phục tiếng Nhật của mình.

>>>Xem thêm bài viết Chủ đề tình yêu và tình bạn: https://hoctiengnhat.com/noi-dung/bai-2-chu-de-tinh-yeu-va-tinh-ban.html